Бетакрор мўйқалам соҳиби – Сайфулло Субҳонов

  Атрофимизда шундай рассомлар борки, умр бўйи бир жанр шайдоси, ана шу жанр қувончи ва азобларини ўзига ихтиёр этади. Рассомлар борки, тасвирий санъатнинг турли соҳаларида баробар мўйқалам тебратади. Тасвирий санъат мавжуд ҳаётдан олдинлаб кетишини тақозо қилиб турган даврда, кўпчилик рассомлар сифатни, сонни орқасидан қувиб, “шахсийлик”ни ижодда йўқотиб қўйишмоқда. Сайфулла Субҳонов бутун ижоди давомида бир зумга ҳам “шахсийлик”ни йўқотмаган рассомлар сирасига кириб, унинг ижоди замон ва макон танламайди. Рассомнинг бетакрор мўйқалам соҳиби ва ижодий индивидуаллигини у яратган асарларидаги ғоявий-бадиий яхлитлик, жозиба ва эркинлик белгилаб беради.

Рассом 1942 йил 19 июлда Бухорода таваллуд топган. Рассомликка бўлган муҳаббат болакайда эрта пайдо бўлди. Ёшликда Сайфуллога шифокорлар “бронхиал астма” ташхисини қўйдилар. Рассомнинг қўлига қалам тутиб, тасвирлар яратиши, санъатга бўлган муҳаббати уни бу хасталикдан  тузалиб кетишига ёрдам берди.

Мусаввирнинг тасвирий санъатга кириб келишига тўхталадиган бўлсак, 1960-йилларида Сайфулло Субҳонов Бухоро шаҳрида «мўйқалам устаси» деган номга сазовор бўлади. Тасвирий санъатга ҳавас Сайфуллони Тошкентдаги Беньков номидаги рассомчилик билим юртига етаклайди. Талаба у ерда билим олишни мусаввирлик алифбосидан бошлайди, аста-секин мустақил равишда китоб мутолааси ёрдамида ўз диёри ҳамда жаҳон мусаввирлари ҳаёти, ижодий фаолияти билан яқиндан танишади. Шунингдек, ўз тўқимаси, дунёқараши даражасида ўзи ҳам бир қанча асарлар яратишга муваффақ бўлади.

Рассомнинг ижодий услубига унинг устозлари катта таъсир кўрсатишган. Сайфулло Россиянинг марказий шаҳарига боради. «Крокодил» журналининг бош рассоми Евгений Шукаевнинг Бош муҳаррирга таклифи билан  рассом-ходим вазифасига ишга қабул қилинади. Сайфулло Субҳонов учун графикада ўз йўлини топишда айниқса,  график рассом Виталий Николаевич Горяев, Евгений Медведев, Евгений Шукаев,  Леонид Сойфертиснинг ижод намуналари – ўзининг катта таъсирини ўтказди.

Ёш рассом ўзлигини топиб, ўз йўлини аниқлаб олиш учун ҳар бир кун, ҳар дақиқани ғанимат билиб, ундан унумли фойдаланишга, атрофидаги жаҳон таниган тасвир усталарининг тажрибаларини ўзлаштиришга ҳаракат қилди.

«Муштум» журналида ишлаб юрган кезларида унга яна бир бора бахт кулиб боқади. Шу даврда республикамизнинг профессионал ҳажвчи рассомлари Воробейчиков, Синицкий, Мальт, Жуков ва ниҳоятда иқтидорли сатирик рассом Тельман Муҳамедов шу ерда ишлар эди. Сайфулло бу кунга келиб 60-70 йилларни эслар экан, шу буюк устозлар даврасида унинг ҳам қалам тебратишини рассом учун бир илҳом онлари эди».

Сайфулло Субҳоновнинг 80-йиллардаги изланишларида давр руҳи, ўша йиллардаги адабиёт, санъат руҳи мавжуд, китобларда ишлаган иллюстрацияларда бевосита ёзувчининг фикрлаш дунёси орқали у ҳикоя қилган, тафсил берган воқеалар туғёнига кириб, ўша давр руҳини ўзида сингдира олган. Рассомни акварел, гуаш, пастел техникаси майин декоративлиги, чизиқларнинг нафислиги билан ром этади.

Сайфулла Субҳонов асосан график рассом бўлишига қарамай лекин унинг айрим манзаралари рассомнинг табиат кўринишларидаги турли-туман ўзгаришлар, ҳолатлар ва ҳодисаларни чуқур илғаб олувчи рассом эканлигини кўрсатади. Мусаввирнинг манзарали ишлари фалсафий характердаги содда ва аниқ  яхлитликка эга бўлиб, уларда нур-соя, ранг ва шакл уйғунликни ташкил қилади “Тоғлар” (1990), “Қизил дараҳт” (1990), “Чорвоқ” (1994), “Оқтош” (1995), “Баҳор” (1998), “Бричмулла” (1999). Рассом колоритлардан фойдаланиш, тасвир техникаси борасида  индивидуал характерга эга бўлиб, ҳаётнинг барча гўзаллиги ва қувончларини ёрқин кўринишда очиб беришга интилади. “Қуёшли кун” (1985), “Одам ва табиат” (1985) мусаффо табиат рассомнинг шахсий стилизация услуби орқали, қувонч ва романтик кайфиятни ифода этади. Cайфулло Субҳонов ёшликка хос шижоатини сақлаб, ўз ижодий йўналишига эга бўлиб, ўзига хос рассом сифатида шаклланди. Унинг асарлари бу рассомнинг мураккаб ижод йўлини акс эттиради.